Ο καθηγητής της σχολής Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας Χάρης Κοντοσφύρης έγραψε για την έκθεση ζωγραφικής Ενηλίκων του Εικαστικού Εργαστηρίου του Δήμου Κοζάνης.
Ο Δημόκριτος δίδασκε ότι υπάρχουν δύο μορφές γνώσης: η μία νόθα, η άλλη γνήσια. Στη νόθα ανήκουν οι αισθήσεις — η όραση, η ακοή, η οσμή, η γεύση, η αφή. Στην άλλη είναι η γνώση. Είναι αυτές που μας ξεγελούν, που μας δίνουν μονάχα την επιφάνεια των πραγμάτων. Η γνήσια γνώση, αντίθετα, προκύπτει από έναν βαθύτερο στοχασμό πάνω στο είναι, από την υπέρβαση του άμεσα αισθητού. Κι όμως, μέσα στους αιώνες, το αισθητό δεν εγκαταλείφθηκε. Αντιθέτως, έγινε τόπος επαναδιεκδίκησης του νοήματος — όχι επειδή οδηγεί σε μια αντικειμενική αλήθεια, αλλά επειδή μπορεί να διαταράξει ό,τι θεωρείται προφανές.
Σε αυτήν ακριβώς τη χειρονομία επιμένει ο Ζακ Ρανσιέρ. Η τέχνη, λέει, δεν είναι μετάδοση μηνυμάτων, δεν είναι εικονογραφική ρητορική. Είναι κατανομή του αισθητού — δηλαδή επανατοποθέτηση του ποιος βλέπει τι, ποιος μιλά, ποιος ακούγεται, ποιος αναγνωρίζεται. Στη βάση αυτής της σκέψης, η εικαστική πράξη μπορεί να λειτουργήσει ως μια πράξη αναδιάταξης.
Η εικαστική ομάδα ενηλίκων του Δήμου Κοζάνης —μια κοινότητα που εδώ και πάνω από μία δεκαετία διαμορφώνει με συνέπεια το πολιτιστικό τοπίο της πόλης— επιχειρεί να αναστοχαστεί τη μνήμη και τον χρόνο. Υπό την αφοσιωμένη καθοδήγηση της Ελένης Δινοπούλου, τα μέλη της ομάδας συγκροτούν έναν χώρο δημιουργίας και πειραματισμού, όπου η τέχνη γίνεται εργαλείο αυτογνωσίας αλλά και συλλογικής ανακατάταξης.
Η μνήμη εδώ δεν λειτουργεί ως νοσταλγική αναδίπλωση, αλλά ως ασυνεχής, ελλειπτική, αντιφατική ροή — σαν ράμφος δρυοκολάπτη που τορνεύει το
παρόν. Και ο χρόνος δεν είναι απλώς ιστορικός ή προσωπικός, αλλά αισθητικός: χρόνος των υλικών, της ύλης, του βλέμματος· χρόνος της χειρονομίας και της σιωπής που αφηγείται. Η εικόνα δεν εξηγεί, δεν απαντά
— ρωτά.
Η κατανομή του αισθητού, στην έκθεση αυτή, γίνεται ταυτόχρονα και κατανομή της μνήμης: του πώς θυμόμαστε, του τι επιλέγουμε να διατηρήσουμε, και του τρόπου με τον οποίο η ανάμνηση υλοποιείται σε ύλη, σε χρώμα, σε ίχνος. Στην έκθεση παρουσιάζονται τόσο τα τελικά έργα όσο και οι πρότυπες συνθέσεις που τα ενέπνευσαν — μια ανοιχτή διαδικασία, όπου η μνήμη και το βλέμμα συμπυκνώνονται προς την κατεύθυνση της απομυθοποίησης. Το αισθητό λειτουργεί εδώ ως μηχανισμός αντίληψης, που επιτρέπει στη μνήμη να επανέλθει στην ασαφή, ανεστίαστη εικόνα — εκεί όπου το παρελθόν δεν καλύπτεται από χρώμα , αλλά όσο πιο χρωματιστό είναι τόσο πιο ενεστίαστο είναι, πιο μνημονικό.
Η εικαστική πράξη μετασχηματίζεται έτσι σε πράξη αντίστασης απέναντι στη γοητεία του εύκολου εντυπωσιασμού· όχι με την ευφράδεια εικόνων, αλλά με το υπομονετικό βλέμμα, την πειθαρχία της παρατήρησης και της σιωπής. Τα έργα που παρουσιάζονται γεννήθηκαν μέσα από τη συνάντηση διαφορετικών προσωπικών αφηγήσεων, υλικών και εμπειριών και συγκροτούν έναν
συλλογικό στοχασμό πάνω στο τι σημαίνει να θυμάσαι, να παρατηρείς, να δημιουργείς.
Η συμβολή της Ελένης Δινοπούλου υπήρξε καθοριστική. Διδάσκοντας
αδιάλειπτα στο εργαστήριο του Δήμου για πάνω από δέκα χρόνια, μαζί με άλλους εικαστικούς θεμελιώνουν έναν χώρο καλλιτεχνικής εκπαίδευσης και συνοχής. Υπό την καθοδήγηση του Εικαστικού Χρήστου Βογιατζή, στο τμήμα προετοιμασίας, πάνω από είκοσι νέοι έχουν εισαχθεί σε Σχολές Καλών Τεχνών προερχόμενοι από το εργαστήριο, ενώ η ανάγκη που γεννήθηκε από αυτή τη δημιουργική δυναμική οδήγησε και στην ίδρυση του Καλλιτεχνικού Γυμνασίου Κοζάνης — σήμερα πλέον αναγνωρισμένος θεσμός.
Τα τελευταία χρόνια, η Κοζάνη αποκτά σταθερά τους δικούς της εικαστικούς. Η παρουσία τους δεν αποτελεί απλώς πολιτιστικό γεγονός, αλλά πράξη ενδυνάμωσης της τοπικής κοινότητας. Μια διαρκής ενεργοποίηση της δημιουργικής ευθύνης — με αμετροέπεια, γενναιοδωρία και μια έμπρακτη διάθεση διαμοιρασμού και συνύπαρξης.
Η τέχνη εδώ δεν είναι απομόνωση. Είναι συλλογικότητα. Είναι η επιθυμία να δούμε αλλιώς, να διερωτηθούμε αλλιώς. Και αυτή η επιθυμία είναι — πάντα
— βαθιά πολιτική.
Χάρης Κοντοσφύρης Εικαστικός καθηγητής στην Σχολή Καλών τεχνών Φλώρινας 02/06/2025 Σκοπιά Φλώρινας.
0 Σχόλια