Οι ανασκαφές των τελευταίων δεκαετιών έφεραν στο φως εντυπωσιακές πόλεις (αρχαία Αιανή, αρχαία πόλη Πολυμύλου), βασιλικούς τάφους (νεκρόπολη αρχαίας Αιανής), ιερά (αρχαίο ιερό στην Ξηρολίμνη) και πολλές άλλες αρχαιότητες που αποδεικνύουν ότι και κομμάτι της αρχαίας Μακεδονίας αποτέλεσε και αστική ζωή είχε αναπτυχθεί και ο πολιτισμός και η τέχνη είχαν εξελιχθεί σε τέτοιο βαθμό που συγκρίνονται με την τέχνη της νότιας Ελλάδας.
Η περιοχή τροφοδοτούσε το μακεδονικό ιππικό, ένα από τα ισχυρά όπλα των Μακεδόνων βασιλέων, με έμπειρους και δυνατούς πολεμιστές. Υπάρχουν αρχαιότητες και μουσεία; Οι πρώτοι άνθρωποι εμφανίζονται στην περιοχή ήδη από τη Παλαιολιθική Εποχή, όπως δείχνουν τα λίθινα εργαλεία που βρέθηκαν στη περιοχή της Σιάτιστας. Κατά τη Νεολιθική Εποχή δημιουργούνται πολλοί οικισμοί, όπως στην Αιανή, στην παραλίμνια περιοχή του Αλιάκμονα (Σέρβια, Βελβεντό, Ρύμνιο), στην Κίτρινη Λίμνη (Σαρί Γκιόλ), στην Εορδαία (Μαυροδένδρι, Ποντοκώμη), στο Βόιο και στην περιοχή της Κοζάνης.
Στην Εποχή του Χαλκού μεγάλο κέντρο της περιοχής είναι η Αιανή και η περιοχή της. Ευρήματα από αυτή την περίοδο υπάρχουν και σε άλλες θέσεις του Νομού. Νεκροταφεία κυρίως της Εποχής του Σιδήρου αλλά και οικιστικά κατάλοιπα αυτής της εποχής έχουν ανασκαφεί σε ολόκληρο το Νομό. Στην αρχαϊκή περίοδο δεσπόζει η αρχαία πόλη της Αιανής, ως πρωτεύουσα του βασιλείου της Ελίμειας. Στην κλασική περίοδο καθώς και στα ελληνιστικά-ρωμαϊκά χρόνια αναπτύσσονται και άλλες πόλεις και μικρότερα χωριά στην Ελίμεια, στην Ορεστίδα και στην Εορδαία.
Σημαντικοί επισκέψιμοι χώροι αυτών των εποχών είναι η αρχαία Αιανή, η αρχαία πόλη στον Πολύμυλο, οι μακεδονικοί τάφοι στην Σπηλιά και τους Πύργους Εορδαίας, η αρχαία πόλη στην Απιδέα, στη Ποντοκώμη και στον Περδίκκα. Σημαντικοί οικισμοί – κάστρα, τα οποία είναι προσιτά, βρίσκονται στη περιοχή του Βοΐου όσο και στη περιοχή της Εορδαίας. Ποιες εκκλησίες και μοναστήρια μπορώ να επισκεφτώ; Στη Βυζαντινή Εποχή, ο Νομός Κοζάνης επηρεάζεται από τις διάφορες επιδρομές βόρειων φύλων. Τις επιδρομές των Γότθων κατά τον 5ο αι. μ.Χ. ακολούθησαν οι επιδρομές των Σλάβων από τα μέσα του 6ου αι. και έπειτα.
Τη μικρή περίοδο ειρήνης αναστάτωσαν οι επεκτατικές διαθέσεις των Βουλγάρων, τις οποίες το 1018 ο Βασίλειος ο Β΄ κατάφερε να τιθασεύσει. Ακολουθούν οι Νορμανδοί στο τέλος του 11ου αι., και οι Σέρβοι από τα τέλη του 13ου αι., κυρίως με τον Στέφανο Ντούσαν από το 1333, ο οποίος εκμεταλλεύτηκε τις εμφύλιες διαμάχες των Βυζαντινών. Η σημαντικότερη και σπουδαιότερη πόλη αυτής της περιόδου στο Νομό Κοζάνης είναι τα Σέρβια. Η οχύρωση της πόλης χτίστηκε σταδιακά και φαίνεται ότι ανακατασκευάσθηκε ριζικά μετά τις καταστροφές που υπέστη από τους Σταυροφόρους κατά τον 13ο αι. Το κάστρο αυτό αποτελεί σήμερα και το σπουδαιότερο επισκέψιμο αμυντικό μνημείο της μεσαιωνικής περιόδου στο Νομό Κοζάνης.
Από αυτή τη περίοδο δεν λείπουν και τα λατρευτικά μνημεία, κυρίως εκκλησίες, και κάποια μοναστήρια, τα οποία βρίσκονται επίσης στο Βελβεντό, την Αιανή, στο Βόιο (Σισάνι) και στην Εορδαία (Πύργοι). Υπάρχουν νεότερα μνημεία στο νομό; Από τα μέσα του 18ου αι. η ενασχόληση των κατοίκων της περιοχής με το εμπόριο προς τη Κεντρική, Βόρεια και Ανατολική Ευρώπη οδήγησε σε σημαντική οικονομική ανάπτυξη και στην άνθηση των τεχνών και της αρχιτεκτονικής στη περιοχή. Δυστυχώς στη Κοζάνη σώζονται μόνο λίγα παραδείγματα από τα αρχοντικά αυτής της εποχής, όπως αυτό του Βούρκα, του Βούρκα-Κατσικά και του Λασσάνη. Περισσότερα αρχοντικά διατηρήθηκαν στη Σιάτιστα, η οποία υπήρξε σπουδαίο οικονομικό κέντρο. Η ανάπτυξη αυτή διαφαίνεται μέσα από την ποσότητα και ποιότητα των αρχοντικών της.
Η Εράτυρα υπήρξε επίσης σημαντικό οικονομικό και καλλιτεχνικό κέντρο και διασώζει σήμερα πολλά από τα αρχοντικά της αλλά και αγροτικές κατοικίες αυτής της περιόδου. Αντίστοιχα αλλά σε μικρότερη κλίμακα κάνουν την εμφάνισή τους αξιόλογα αρχιτεκτονικά δείγματα στο Τσοτύλι, τη Βλάστη και τους Πύργους Εορδαίας. Στο δυτικό τμήμα του Βοΐου, συναντιούνται επίσης παραδοσιακοί οικισμοί, αρχιτεκτονικά σύνολα ή και μεμονωμένα κτίσματα όπως τα πετρόκτιστα γεφύρια.
(Πηγή: Τουριστική Πύλη Νομού Κοζάνης www.kozani.gr)
0 Σχόλια