Είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι η Δυτική Μακεδονία βιώνει τη χειρότερη κρίση μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Ενώ σε άλλες περιοχές της χώρας η οικονομική κρίση έρχεται, φεύγει και επιστρέφει περιοδικά, στη Δυτική Μακεδονία η κατάσταση έχει μονιμοποιηθεί χωρίς ούτε καν στιγμές ανάκαμψης ή προόδου.
Μόνο ευχολόγια και ψευδαισθήσεις. Ακούσαμε για εργοστάσια αυτοκινήτων, για μονάδες συσσωρευτών, για ένα σωρό “mega factories”. Και τελικά, μετά από δεκαπέντε χρόνια επίμονης κρίσης και μια πενταετία απολιγνιτοποίησης, τι είδαμε στην πράξη;
Προσπαθώντας να είμαι όσο το δυνατόν πιο λακωνικός και απέριττος, η προσωπική μου ανάλυση δυστυχώς περιγράφει τα αυτονόητα. Αυτά που όλοι συζητάμε και συμφωνούμε στα καφενεία, αλλά ποτέ δεν φτάνουν στ’ αυτιά εκείνων που εξακολουθούν να παίρνουν όλες τις λάθος αποφάσεις.
Πριν μιλήσουμε για λύσεις, ας σταθούμε στα βασικά προβλήματα της περιοχής και τις αιτίες που τα προκάλεσαν.
Οικονομικές Επιπτώσεις
• Απώλεια θέσεων εργασίας
Η απολιγνιτοποίηση προκάλεσε τεράστιο πλήγμα στην απασχόληση. Η απώλεια θέσεων δεν περιορίστηκε μόνο στη ΔΕΗ, αλλά επεκτάθηκε και σε πλήθος συνδεδεμένων κλάδων: εργολαβίες, τεχνικές εταιρείες, μεταφορές, καύσιμα, ακόμη και επιχειρήσεις που λειτουργούσαν περιφερειακά του κλάδου.
• Κατάρρευση τοπικών εμπορικών επιχειρήσεων
Η κατακόρυφη μείωση της αγοραστικής δύναμης έπληξε άμεσα το λιανεμπόριο, την εστίαση και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Χωρίς τζίρο και χωρίς στήριξη, πολλές από αυτές οδηγήθηκαν στο κλείσιμο.
• Έλλειψη ενδιαφέροντος για την ανάπτυξη τοπικών παραγωγικών επιχειρήσεων
Οι τοπικές επιχειρήσεις βρίσκονται με την πλάτη στον τοίχο, χωρίς καμία ουσιαστική στήριξη από την Πολιτεία ή την τοπική αυτοδιοίκηση. Δεν υπάρχουν ουσιαστικά κίνητρα, δεν υπάρχει υποδομή για εξαγωγές, ούτε στρατηγικό σχέδιο για την ενίσχυση της τοπικής οικονομικής αυτάρκειας. Και όλα αυτά σε μια περιοχή με έντονα και διαχρονικά αντικειμενικά μειονεκτήματα:
• Δυσμενείς καιρικές συνθήκες, με βαρύ και μακρύ χειμώνα
• Ακριτική γεωγραφική θέση, μακριά από σιδηρόδρομο και λιμάνια
• Ελλιπές και γερασμένο οδικό δίκτυο
Οι παράγοντες αυτοί αυξάνουν σημαντικά το κόστος λειτουργίας και μεταφοράς, μειώνοντας την ανταγωνιστικότητα και ακυρώνοντας κάθε προσπάθεια εξωστρέφειας.
• Απαξίωση της γεωργίας και της κτηνοτροφίας
Η γεωργία και η κτηνοτροφία, παραδοσιακοί πυλώνες της τοπικής παραγωγής, απαξιώνονται συστηματικά. Οι παραγωγοί παλεύουν με εξευτελιστικές τιμές, εκτόξευση του κόστους και αφόρητη γραφειοκρατία. Η Περιφέρεια αδυνατεί ή δεν επιθυμεί να αναλάβει ρόλο στήριξης και σχεδιασμού, ενώ η κυβέρνηση προωθεί σιωπηρά μια κρυφή ατζέντα αφανισμού του παραδοσιακού παραγωγού, προς όφελος μεγάλων συμφερόντων και εισαγωγικών μονοπωλίων.
• Τα πιστωτικά ιδρύματα ως μηχανισμοί αφαίμαξης
Με αυταρχική και αντικοινωνική στάση, οι τράπεζες λειτουργούν ως εργαλεία αφαίμαξης της πραγματικής οικονομίας. Η ρευστότητα παραμένει προνόμιο λίγων, ενώ οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις παλεύουν με κλειστές πόρτες και απροσπέλαστους όρους χρηματοδότησης.
Κοινωνικές Επιπτώσεις
• Ανεργία και μετανάστευση νέων
Οι νέοι εγκαταλείπουν μαζικά την περιοχή, αναζητώντας ευκαιρίες απασχόλησης σε άλλα μέρη της Ελλάδας ή στο εξωτερικό. Η "αιμορραγία" αυτή δεν έχει σταματήσει ούτε στιγμή την τελευταία δεκαετία.
• Αύξηση της εγκληματικότητας και κοινωνική αποσύνθεση
Από την ασφάλεια και τη γειτονιά της “ανοιχτής πόρτας” φτάσαμε στη συχνή εγκληματικότητα, με καθημερινές αναφορές για κλοπές, ναρκωτικά, παραβατικότητα. Ταυτόχρονα, η ψυχική υγεία του πληθυσμού υποβαθμίζεται συνεχώς, με αύξηση της κατάθλιψης, της απομόνωσης και, δυστυχώς, των αυτοκτονιών.
• Ερημοποίηση περιοχών
Χωριά που άλλοτε έσφυζαν από ζωή, έχουν μετατραπεί σε σκηνικά εγκατάλειψης. Οι κοινότητες που βασίζονταν στη ΔΕΗ, σήμερα αργοσβήνουν. Οι οικογένειες φεύγουν, τα σχολεία κλείνουν, τα καταστήματα κατεβάζουν ρολά. Η ερημοποίηση είναι πλέον ορατή και μη αναστρέψιμη — αν δεν αλλάξει κάτι δραστικά και άμεσα.
Η Δυτική Μακεδονία στο τελικό στάδιο αποσύνθεσης
Η Δυτική Μακεδονία δεν έχει ανάγκη από άλλα «σχέδια επί χάρτου», από άλλες παραμυθένιες εξαγγελίες και επικοινωνιακές φωτογραφίες μπροστά σε εργοστάσια που δεν έγιναν ποτέ και ούτε πρόκειται να γίνουν.
Ήρθε η ώρα να σταματήσουμε να λατρεύουμε τα οράματα των «ξένων επενδύσεων». Άλλωστε, όπου κι αν πήγαν αυτού του είδους οι επενδύσεις, είχαν αποκλειστικά αποικιοκρατικό χαρακτήρα: αφαίμαξαν και εγκατέλειψαν.
Όχι και πάλι όχι.
Η περιοχή μας μπορεί να σταθεί και πρέπει να σταθεί στα δικά της πόδια. Από αυτούς που την στήριξαν και τη στηρίζουν διαχρονικά: τον κάτοικο της Δυτικής Μακεδονίας. Αυτόν πρέπει να στηρίξουμε και τις δράσεις ανάκαμψης.
• Είτε είναι αγρότης
• Είτε είναι κτηνοτρόφος
• Είτε είναι έμπορος
• Είτε είναι τοπικός παραγωγός
Τι πρέπει να γίνει ;
Ρεαλιστικές Προτάσεις: Όχι πράσινα άλογα, Ώρα για ουσιαστική στήριξη της τοπικής επιχειρηματικότητας.
Ήρθε η ώρα να εγκαταλείψουμε οριστικά τις ψευδαισθήσεις για "mega projects" και "πράσινα άλογα" που, όχι μόνο δεν υλοποιήθηκαν ποτέ, αλλά λειτούργησαν και ως άλλοθι αδράνειας. Το ζητούμενο είναι ένα και ξεκάθαρο: αποκλειστική έμφαση στην ενίσχυση της τοπικής επιχειρηματικότητας.
Για να συμβεί αυτό, απαιτούνται άμεσα και γενναία μέτρα:
1. Άμεση μείωση σε εισφορές και φορολογικούς συντελεστές
Η φορολογική ασφυξία στραγγαλίζει τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις της Δυτικής Μακεδονίας. Η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών και των φορολογικών συντελεστών δεν είναι προνόμιο — είναι προϋπόθεση επιβίωσης.
2. Άμεση μείωση του ΦΠΑ στη Δυτική Μακεδονία
Είναι αδιανόητο νησιά με εκατομμύρια τουρίστες, υψηλή ανάπτυξη και τεράστιες εισροές κεφαλαίων να βρίσκονται σε καθεστώς μειωμένου ΦΠΑ, ενώ η Δυτική Μακεδονία — που στενάζει από την αποβιομηχάνιση και την απολιγνιτοποίηση — να παραμένει εκτός. Η περιοχή μας δικαιούται άμεσα ειδικό φορολογικό καθεστώς.
3. Άμεση στήριξη με ρευστότητα χωρίς αυθαίρετα κριτήρια
Όλες οι παραγωγικές επιχειρήσεις της Δυτικής Μακεδονίας πρέπει να έχουν πρόσβαση σε ρευστότητα χωρίς προ απαιτούμενα, χωρίς αποκλεισμούς. Ολόκληρη η περιοχή είναι θύμα της κρίσης, και είναι αδιανόητο να εξαιρούνται όσοι έχουν τη μεγαλύτερη ανάγκη.
4. Απομάκρυνση των πιστωτικών ιδρυμάτων από τη διαδικασία χρηματοδότησης
Η εμπλοκή των τραπεζών έχει αποδειχθεί καταστροφική. Με τη γνωστή τους τακτική, εξοντώνουν τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και στηρίζουν μόνο τους μεγαλοκαταθέτες και τα ισχυρά συμφέροντα. Χρειάζεται νέο πλαίσιο χρηματοδότησης δίκαιο, άμεσο και προσβάσιμο.
5. Πλήρης προστασία από εισπρακτικές και πάγωμα των πλειστηριασμών
Οι εισπρακτικές εταιρείες λειτουργούν σαν οργανωμένα κυκλώματα πίεσης, ενώ οι πλειστηριασμοί απειλούν την ίδια την ύπαρξη πολλών μικρών επιχειρήσεων. Απαιτείται νομοθετική θωράκιση και προστασία των παραγωγικών μονάδων από αυτά τα φαινόμενα.
Η δύναμη της Δυτικής Μακεδονίας είναι οι ίδιοι οι άνθρωποί της.
Γιώργος Ευρενιάδης
0 Σχόλια